BIBIE IN LINIE

Cjapitul 9

I PRECEDENTS DE LOTE

Seconde spedizion di Bachide e muart di Gjude

9 1 Demetri al vignì a savê che Nicanor al jere muart e che il so esercit al jere stât fruçât in combatiment e al decidè di tornâ a mandâ in Gjudee Bachide e Alcimo al comant de ale gjestre dal esercit. 2 A lerin pe strade di Galgale e si camparin parsore di Mesalot in Arbele; le cjaparin e a faserin murî un grum di lôr. 3 Tal prin mês dal an cent e cincuantedoi a postarin il campament cuintri di Gjerusalem. 4 Po lu gjavarin e a lerin in Beree cun vincj mil oms e cun doi mil cjavai. 5 Gjude al jere campât in Elase cun trê mil oms sielts. 6 Cuant che a vioderin la fulugne di chel esercit cussì grant, a restarin scaturîts e une vore di lôr a scjamparin dal campament e a restarin dome votcent oms. 7 Gjude al viodè che lis sôs schiriis si stavin disfant propit cuant che la batae e jere plui prossime; si sintì a strengi il cûr, parcè che nol veve nissune pussibilitât di meti adun la sô int, 8 e dut avilît ur disè a di chei ch’a jerin restâts: “Jevìn sù e butìnsi cuintri dai nestris nemîs, se mai o rivarìn a vinciju”. 9 Ma chei altris lu sconseavin disint: “Cumò o rivarìn dome a puartâsi a salvament nô; o tornarìn plui in là cui nestris fradis e o combatarìn. O sin masse in pôcs dibessôi”. 10 Dissal Gjude: “Che no nus sucedi mai di fâ une robe di cheste fate, di scjampâ denant di lôr. S’e je rivade la nestre ore, murìn cun snait pai nestris fradis e no stin a maglâ la nestre glorie”. 11 L’esercit nemì al jessì dal campament metintsi in schirie cuintri dai gjudeus: la cjavalarie si spartì in dôs alis e chei ch’a traevin cul arc a jerin denant des schiriis; i plui gaiarts a jerin in prime rie e Bachide al jere te ale gjestre. 12 La falangje si svicinà di dutis dôs lis bandis sunant lis trombis; ancje chei di Gjude a sunarin lis trombis. 13 La tiere e trimà pal davuei dai esercits e la batae e durà di buinore fintremai sore sere. 14 Gjude al viodè che Bachide e la part plui fuarte dal esercit e jere a gjestre. Alore si meterin cun lui ducj i plui bulos 15 e la gjestre e fo batude dal lôr impit e lui ur corè daûr fin a la mont di Asdod. 16 Ma chei de ale di çampe, viodint ch’e jere stade batude l’ale gjestre, si voltarin sui pas di Gjude e dai siei oms, plombantjur par daûr. 17 La batae e deventà simpri plui acanide, cuntun stragjo di muarts di une bande e di chê altre. 18 Al colà ancje Gjude e i siei a scjamparin.

19 Gjonate e Simon a cjaparin sù Gjude lôr fradi e lu soterarin tal tombâl dai siei vons in Modin. 20 Dut Israel lu vaì: a faserin grant corot e a disevin par plui zornadis chest lament: 21 “Cemût isal colât mo il fuart, chel ch’al salvave Israel?”. 22 Chei altris sflandôrs di Gjude e lis sôs batais, i ats di valôr che lui al veve fat e i siei titui di glorie no son stâts scrits, parcè che a ’nd jere masse.

GJONATE SORESTANT E PRIN PREDI DAI GJUDEUS

Gjonate gnûf sorestant de resistence

23 Dopo de muart di Gjude a tornarin a saltâ fûr in dute la tiere di Israel chei ch’a vevin rineade la lôr religjon e ch’a fasevin dome inicuitâts. 24 In chei dîs e capità une miserie tremende e la tiere e passà de lôr bande. 25 Bachide al sielgè i oms plui perfits e ur metè tes mans la tiere. 26 Alore lôr si meterin a cirî fûr e a stâur sot ai amîs di Gjude e ju menarin di Bachide, che si svindicave di lôr e ju cjoleve vie. 27 Grande e fo la tribulazion in Israel, che no si ’nt veve viodude di compagne framieç di lôr di cuant che a jerin scomparîts i profetis. 28 Alore ducj i amîs di Gjude si derin dongje e i diserin a Gjonate: 29 “Di cuant ch’al è muart to fradi Gjude, no ’nd è un compagn di lui par jentrâ e par jessî cuintri dai nemîs, cuintri di Bachide e cuintri dai nemîs dal nestri popul. 30 Cumò ti metìn te come nestri sorestant e comandant tes nestris batais”. 31 E cussì Gjonate in chê stesse dì al cjapà il comant e il puest di so fradi Gjude.

Muart di Zuan e so svindic

32 A pene che Bachide al vignì a savê la gnove, al cirì di fâlu fûr. 33 Gjonate e so fradi Simon e ducj chei ch’a jerin cun lôr a vignirin a savêlu e a scjamparin tal desert di Tekoe e si camparin dongje dal poç di Asfar. 34 Bachide al vignì a savêlu in dì di sabide e al passà il Gjordan cun dut il so esercit. 35 Gjonate al mandà so fradi, sorestant de fole, a domandâur ai nabateus siei amîs di podê sistemâ li di lôr dute la robe, ch’a ’nt vevin un grum. 36 Ma i fîs di Jambri ch’a jerin a stâ in Madabe a saltarin fûr a tradiment e a gafarin Zuan cun dut ce ch’al veve daûrsi, e a puartarin vie dut. 37 Dopo sucedût chest fat, i contarin a Gjonate e a so fradi Simon: “I fis di Jambri a àn un grant nuviçâr e a stan menant a Nadabat la nuvice, fie di un dai grancj siorons di Canaan, cun grande pompe”. 38 Alore si visarin dal sanc di lôr fradi Zuan; par chel s’inviarin e si postarin tun landri de mont. 39 E ve, alçant i vôi a vioderin une grande schirie di int dute contente e il nuviç cui siei amîs e cui siei fradis, che ur leve incuintri cun tamburei e cun struments di musiche e cun tant furniment. 40 Petant fûr dal lôr postament, ju maçarin; tancj a colarin ferîts a muart e chei altris a lerin a parâsi su la mont. E cussì ur rafarin dut. 41 Lis gnocis si tramudarin in corot e il sun des lôr musichis in lament. 42 Cussì a svindicarin il sanc di lôr fradi e a tornarin indaûr tai palûts dal Gjordan.

Gjonate si scuintre cun Bachide ad ôr dal Gjordan

43 Bachide al vignì a savêlu e al rivà in dì di sabide fint ad ôr dal Gjordan cuntun grant esercit. 44 Gjonate ur disè ai siei: “Jevìn sù e combatìn pe nestre vite, parcè che vuê no je come îr e come îr l’altri. 45 Ve: o vin i nemîs denant di nô e daûr di nô, di une bande e di chê altre l’aghe dal Gjordan o il palût o il bosc; no vin nissune pussibilitât di scjampâ. 46 Berlait duncje viers dal Cîl, par rivâ a fuî des sgrifis dai vuestris nemîs”. 47 E a tacarin a combati. Gjonate al slungjà la man par colpî Bachide, ma chel altri si scjuvà cessant. 48 Alore Gjonate e i siei oms si butarin tal Gjordan e a rivarin nadant di là da l’aghe; chei altris no passarin il Gjordan par coriur daûr. 49 De bande di Bachide a restarin sul teren, in chê dì, un doi mil oms.

Fortificazions di Bachide in Gjudee

50 Bachide al tornà a Gjerusalem e al fasè sù fuartecis in dute la Gjudee: ven a stâi lis fuartecis di Gjeric, di Emaus, di Bet-Coron, di Betel, di Tamnate, di Piraon e di Tefon, cun muris altis, cun puartis e cun gàtars e 51 al metè vuaitis par dâi dam a Israel. 52 Al rinfuarçà ancje lis citâts di Bet-Zur e di Ghezer e l’Acre e al metè soldâts e scortis di gjenars. 53 Al cjapà come ostagjos i fîs dai sorestants de tiere e ju metè presonîrs te Acre a Gjerusalem.

Muart di Alcimo

54 Tal an cent e cincuantetrê, tal secont mês, Alcimo al dè ordin di sdrumâ il mûr dal curtîl par dentri dal santuari, butant jù la vore dai profetis. Si tacà duncje a sdrumâ. 55 Ma in chel fratimp a Alcimo i vignì un colp e la sô vore e restà impastanade. La sô bocje e restà sierade e pidimentade e nol podeve plui fevelâ ni dâ nissun ordin pe sô cjase. 56 Alcimo al murì in chê volte, spasemant une vore. 57 Bachide, viodint che Alcimo al jere muart, al tornà dal re e la Gjudee e restà in pâs par doi agns.

Un altri scuintri cun Bachide e pâs

58 Ducj chei cence religjon a faserin consei e a diserin: “Ve, Gjonate e i siei a vivin in pâs e sigûrs. Alore o fasìn vignî Bachide e ju brincarà ducj tune gnot sole”. 59 A lerin duncje a conseâsi cun lui. 60 Lui al partì cuntun grant esercit e al mandà di scuindon letaris a ducj chei de sô bande ch’a jerin in Gjudee, par che i dessin la gafe a Gjonate e ai siei. Ma no rivarin, parcè che il lôr plan al fo scuviert. 61 Anzit, chei altris a cjaparin un cincuante di lôr, di chei ch’a vevin inviade cheste inicuitât inte tiere, e ju coparin. 62 Podopo Gjonate e Simon cui lôr oms si ritirarin fûr de tiere, tal desert, a Bet-Basi, e a tornarin a comedâ lis sôs maseriis e le rinfuarçarin. 63 Bachide al vignì a savêlu e al clamà dongje dute la sô int e al visà ancje chei de Gjudee. 64 Al lè a campâsi dongje di Bet-Basi e le tacà par un biel pôcs di dîs prontant ancje machignis. 65 Gjonate al lassà so fradi Simon te citât e al jessì fûr te regjon, scjavaçantle cuntun trop di soldâts. 66 Al batè Odomere cui siei fradis e i fîs di Fasiron tes lôr tendis. A scomençarin cussì a batisi e a rinfuartîsi. 67 Alore ancje Simon e i siei a plombarin fûr de citât e ur derin fûc a lis machignis. 68 Po a tacarin Bachide, ch’al fo batût, e al colà tune grande delusion parcè che il so plan e la sô imprese a jerin lâts in strucj. 69 Si butà dut rabiôs cuintri di chê intate che lu veve conseât di vignî inte tiere e ant fasè murî cetancj; po al cjapà la decision di tornâ inte sô tiere. 70 Gjonate al vignì a savêlu e i mandà mes par fâ la pâs cun lui e par sgambiâsi i presonîrs. 71 Lui al acetà e al fasè come che i jere stât proponût e i zurà che nol varès fatis malegraciis di sorte par ducj i dîs de sô vite. 72 I tornà i presonîrs ch’al veve cjapât in Gjudee e, voltantsi, al tornà te sô tiere e nol pensà plui di meti pît li di lôr. 73 Cussì in Israel la spade e polsà. Gjonate si jere sistemât a Micmas e al scomençà a regi il popul e a fâ sparî di Israel la int cence religjon.

Notis:

  • 9,3 - O sin tal mês di Nisan (març-avrîl) dal 160, pocjis setemanis dopo de scopule di Nicanor (7,43).
  • 9,10 - Scjampant denant dal nemì, al varès scugnût frontâ une vite cence onôr ni glorie, milante voltis piês che no la muart in vuere.
  • 9,19 - Tal tombâl di Modin al sarà sapulît ancje Gjonate, e Simon al tirarà sù un grant monument (13,25-30).
  • 9,21 - Il lament dal popul al riclame la elegjie che David al veve componude pe muart di Saul e di so fi Gjonate (2 Sam 1,19). Gjude al è viodût tant che un salvadôr, a pâr dai Judiçs di Israel (Jd 3,9), ancje se, te prospietive teologjiche bibliche, l’unic ch’al salve al è il Signôr.
  • 9,24 - La fan e pò jessi capitade sedi par vie dal sut sedi pe masse insigurece politiche, soredut par colpe de vuere che no finive mai.
  • 9,27 - Tal VT si fevele dispès di tribulazions publichis o privadis ch’a àn la lôr lidrîs tune grande opression (Es 4,31; Ne 9,37) o tune minace di Diu pai timps a vignî (Is 8,22; Dn 12,1).
  • 9,28 - Gjonate al jere il plui piçul dai fîs di Matatie. Al veve di sorenon Afus (2,5)
  • 9,33 - Il desert di Tekoe al cjape il non de citât dal profete Amos (Am 1,1) a 8 km a misdì di Betlem, suntun çuc alt 900 m. Di ches bandis al jere lât a parâsi ancje David cuant che i coreve daûr Saul (1 Sam 23,14).
  • 9,35 - Salacor Zuan al veve la incariche di sotetâ e di nudrî la int (“fole”) e di trasferî in Transgjordanie feminis, fruts e ducj chei che no jerin in stât di combati.
  • 9,42 - Vignint jù de mont dal Nebo, Gjonate al rive tai palûts dal Gjordan, vadì tune buse a man çampe dal flum a pôcs km de fôs tal mâr Muart.
  • 9,43 - I Macabeus a vevin za disberdeade la cuistion de difese armade in dì di sabide (2,39).
  • 9,53 - Cjapant i fîs dai sorestants come ostagjos, Bachide si sigure de lôr fedeltât tai siei confronts, fasintjur passâ ogni pice di butâsi cun Gjonate.
  • 9,54 - O sin tal mês di mai dal 159 p.d.C. Tal fâ sù il templi, i profetis Agjeu e Zacarie a vevin vude une part di prin plan. Cumò un prin predi, passât de bande dai paians, al fâs butâ jù la lôr vore. Diu lu cjastià fasintlu murî di un colp e cence nancje rivâ a fâ test.
  • 9,66 - Di chescj doi grops etnics no si sa nuje di plui di ce che si dîs culì. Salacor a jerin beduins ch’a vivevin aventi.
  • 9,69 - Viodint che no lu vevin informât ben e rabiôs pe scopule cjapade, Bachide si svindiche sui siei amîs gjudeus.
Cjapitui: