BIBIE IN LINIE

Cjapitul 5

I PRECEDENTS DE LOTE

Spedizion cuintri dai edomits e dai amonits

5 1 I popui confinants, cuant che a sintirin ch’al jere stât tornât a fâ sù l’altâr e restaurât il santuari come prime, si sustarin al ultin fin 2 e a deciderin di disvinidrî chei de gjernazie di Jacop ch’a jerin framieç di lôr e a scomençarin a copâ e a fiscâ int jenfri il popul. 3 Alore Gjude al frontà i fîs di Esaù te Idumee e te tiere di Acrabatene, parcè che a sidiavin Israel; ur molà une scopule fenomenâl, ur fasè sbassà la creste e ur rafà dute la lôr robe. 4 Si visà ancje de inicuitât dai fîs di Bean, ch’a jerin stâts un laç e un gredei pal popul metint stralencs pes stradis. 5 Ju obleà a lâ parâsi tes lôr toressis e si campà cuintri di lôr, ju avodà al disvinidriment e ur de fûc a lis toressis di chê citât cun chei ch’a jerin dentri. 6 Po al passà cuintri dai amonits e al cjatà un bon esercit e un grant trop di int, cun in teste Timoteu. 7 Al fasè cuintri di lôr une vore di batais, ju batè e al rivà a fruçâju. 8 Al cjapà ancje Jazer e i siei contôrs e al tornà in Gjudee.

Preparatîfs par altris spedizions

9 Alore ancje i paians di Galaad si meterin adun cuintri dai fîs di Israel ch’a jerin te lôr tiere par disvinidrîju, ma lôr a scjamparin a Dateme, te fuartece, 10 e i mandarin cheste letare a Gjude e ai siei fradis: “Si son dâts dongje cuintri di nô i popui confinants par disvinidrînus 11 e si preparin a vignî a cjapâ la fuartece là ch’o sin lâts a parâsi; il sorestant dal lôr esercit al è Timoteu. 12 Su mo, anìn a liberânus des lôr sgrifis, parcè che une fulugne di int e je plombade cuintri di nô: 13 ducj i nestris fradis ch’a jerin te tiere di Tubie a son stâts copâts; lis lôr feminis cui fruts e cu la lôr robe a son stadis menadis vie in sclavitût e a son muarts un miâr di oms”.

14 E jerin ancjemò daûr a lei la letare che si presentarin altris mes de Galilee cui vistîts sbregâts e ch’a puartavin gnovis di chê fate. 15 A contavin che si jerin dâts dongje cuintri di lôr la int di Tolemaide, di Tîr e di Sidon e dute la part paiane de Galilee par fruçâju. 16 Cuant che Gjude e il popul a sintirin chestis robis, si dè dongje une grande semblee par viodi ce ch’al jere di fâ pai lôr fradis ch’a jerin te tribulazion e esponûts ai atacs dal paians. 17 Gjude i disè a Simon so fradi: “Sielgiti un pôcs di oms e cor a liberâ i tiei fradis de Galilee; jo e gno fradi Gjonate o larìn te regjon di Galaad”. 18 Al lassà Josef fi di Zacarie e Azarie, sorestant dal popul, cun ce ch’al restave des schiriis par vuardeâ la Gjudee, 19 e ur de chest ordin: “Regêt chest popul ma no stait a frontâ i paians fin che no sin tornâts nô”. 20 I derin a Simon trê mil oms pe spedizion in Galilee, a Giude vot mil oms pe tiere di Galaad.

Spedizion di Simon in Galilee

21 Simon al lè in Galilee e al tacà plui voltis i paians, ch’a restarin batûts denant di lui; 22 ur corè daûr fintremai a lis puartis di Tolemaide. A restarin sul teren un trê mil paians e Simon ur rafà dute la lôr robe. 23 Po al cjolè i israelits ch’a jerin in Galilee e in Arbate, cu lis feminis e cui fruts e cun dut ce ch’a vevin, e ju menà in Gjudee cun grande gjonde.

Spedizion di Gjude tal Galaad

24 Intant Gjude Macabeu e so fradi Gjonate a passarin il Gjordan e a marçarin par trê dîs tal desert. 25 Si intivarin tai nabateus, che ur vignirin incuintri di amîs, e ur contarin dutis lis vitis dai lôr fradis te tiere di Galaad, 26 e che un grum di lôr a jerin sidiâts in Bozre e Bozor, in Aleme, in Casfo, in Maked e in Karnain; e che dutis chestis citâts a jerin rinfuarçadis e grandis. 27 And jere ancje di chei ch’a jerin sierâts in chês altris citâts di Galaad e – a contavin – pe dì dopo al jere stabilît di dâur l’assalt a lis fuartecis, di jentrâ dentri e di fiscâ tune sole dì dute cheste int. 28 Alore Gjude cu lis sôs schiriis al tornà indaûr dal moment pe strade dal desert viers Bozre; al cjapà la citât e al passà ogni fi mascjo a fîl di spade, ur puartà vie dute la lôr robe e i dè fûc a la citât. 29 Vie pe gnot al partì di li e a marçarin fintremai a la fuartece. 30 Sul crichedì a alçarin i vôi e ve un furmiâr di int che no si rivave nancje a contâju, cun scjalis e cun machignis, ch’a stavin par jentrâ te fuartece e za a tacavin chei che a jerin sidiâts dentri. 31 Gjude, viodint che la batae e jere za scomençade e che i berlis de citât a rivavin fint al cîl pal sunôr des trombis e pes ciuladis de int, 32 ur disè ai soldâts: “Batêtsi vuê pai vuestris fradis”. 33 Ur plombarin par dâur dividûts in trê schiriis, a sunarin lis trombis e a berlarin preant. 34 Tal esercit di Timoteu si sparniçà la vôs ch’al jere il Macabeu e denant di lui le tovarin; ur molà une buine scopule e a restarin muarts in chê dì un vot mil di lôr. 35 Po al pleà su Alim, i de l’assalt e le cjapà; al copà ducj i mascjos, al rafà dut e i de fûc. 36 Al gjavà il campament di li e al cjapà Casfo, Maked e Bozor e chês altris citâts di Galaad. 37 Dopo di chescj fats, Timoteu al parà dongje un altri esercit e si campà in face di Rafon, di là dal riul. 38 Gjude al mandà a splorâ il campament e i contarin: “Si son dâts dongje cun lui ducj i forescj ch’o vin ator di nô: a son un esercit di fâ pôre. 39 A àn clamât di complement ancje i arabos, paiantju; a son campâts di là dal riul e a son pronts a frontâti”. Gjude ur lè incuintri. 40 Timoteu ur disè ai comandants dal so esercit, intant che Gjude e il so esercit si svicinavin al riul: “S’al passarà lui par prin cuintri di nô, no podarìn tignîi teste, parcè che al sarà masse fuart par nô. 41 Se invezit al varà pôre e si camparà di là dal flum, o passarìn nô di là e lu vinçarìn”. 42 Cuant che Gjude al rivà ad ôr dal riul, al metè i scrituriscj dal popul diluncfûr da l’aghe e ur de chest ordin: “No stait a permetii a dinissun di restâ fer li, ma che ducj a ledin a combati”. 43 Al passà par prin cuintri dai nemîs e dut il popul daûr di lui. I paians a forin batûts denant di lui, a butarin lis armis e a scjamparin tal templi di Karnain. 44 A cjaparin la citât e i derin fûc al templi cun dut ce ch’al jere dentri. Cussì Karnain e fo cjapade e no podè plui tignî dûr denant di Gjude. 45 Gjude al clamà dongje ducj i israelits ch’a jerin te tiere di Galaad dal plui piçul al plui grant, cu lis feminis e cui fruts e cu la robe, une carovane che no finive altri, par lâ in Gjudee. 46 A rivarin a Efron, citât grande e cetant fuarte ch’e jere su la lôr strade e che no podevin scjuvâle di nissune bande e ch’a scugnivin passâ par jenfri. 47 La int de citât ur vevin sierât il passaç, ingrumant clapons daûr des puartis. 48 Gjude ur mandà a dî a buinis: “O passarìn pe tô tiere dome par tornâ te nestre; nissun no us fasarà malegraciis, ch’o passarìn dome a pît”. Ma no volerin viergii. 49 Alore Gjude al fasè dâ l’ordin a la trupe che ognidun si campàs là ch’al jere. 50 I oms de trupe si postarin e i derin l’assalt a la citât par dute chê zornade e par dute la gnot, e la citât e scugnì rindisi. 51 Gjude al passà a fîl di spade ducj i mascjos, le disvinidrì di fonde fûr, al rafà dut ce ch’al cjatà e al traviersà la citât passant sui cadavars. 52 Po al scjavaçà il Gjordan viers la grande planure, in face di Beisan. 53 Gjude al pocave chei ch’a restavin indaûr e ur dave spirt a la int diluncfûr dal viaç, fin ch’a rivarin te Gjudee. 54 A lerin sù su la mont di Sion plens di ligrie e in gjonde e a ufririn olocauscj, parcè che a vevin vude la furtune di tornâ indaûr cence pierdi nancje un om.

La temeritât di Josef e Azarie

55 Tai dîs che Gjude e Gjonate a jerin te tiere di Galaad e Simon lôr fradi in Galilee, ripet di Tolemaide, 56 Josef fi di Zacarie e Azarie, comandants dal esercit, a vignirin a savê dai lôr sflandôrs e de vuere ch’a vevin fate 57 e a diserin: “Fasìnsi onôr ancje nô e anìn a combati cuintri dai forescj che nus cerclin”. 58 Ur derin ordin ai soldâts ch’a jerin cun lôr e a partirin par Jamnie. 59 Ma Gorgje al saltà fûr de citât cui siei oms cuintri di lôr par frontâju. 60 Josef e Azarie a forin batûts e ur corerin daûr fin te tiere de Gjudee e in chê dì a restarin sul teren un doi mil oms dal popul di Israel. 61 I tocjà cheste grande scopule al popul parcè che no vevin volût scoltâ Gjude e i siei fradis, pensant di fâ cuissà ce robononis: 62 ma lôr no jerin mo de gjernazie di chê int di valôr che midiant des lôr mans e jere rivade la salvece in Israel.

Altris impresis di Gjude in Idumee e in Filistee

63 Il valorôs Gjude e i siei fradis si faserin simpri plui onôr denant di dut Israel e denant di ducj i popui là che si sintive a vê indiment il lôr non. 64 Che di fat ur levin dongje par fâur plait.

65 Gjude al jessì ancjemò cui siei fradis par combati cuintri dai fîs di Esaù te tiere a misdì e al batè Ebron cui siei contôrs, al sdrumà lis sôs fuartecis e al brusà lis sôs toressis. 66 Po al gjavà il campament par lâ te tiere dai filisteus e al passà par Marese. 67 In chê dì a colarin in batae ancje un pôcs di predis, ch’a jerin seneôs di cuistâsi cuissà ce glorie e ch’a jerin lâts a combati cence pêl di prudence. 68 Gjude al pleà su Asdod, tiere dai filisteus: al sdrumà i lôr altârs, al brusà lis statuis dai lôr dius, al fiscà la lôr citât e al tornà in Gjudee.

Notis:

  • 5,1 - Il rimpin che i forescj a cjapin par perseguitâ i ebreus al è soredut religjôs: la restaurazion dal templi e dal altâr i dave ancjemò plui sflandôr al sucès militâr di Gjude.
  • 5,3 - I fîs di Esaù. Lis lidrîs de int ch’e viveve te Idumee (non grecizât di Edom) a van indaûr fint a Esaù, fradi di Jacop (Gjen 36,1-8). Par vieri la lôr tiere e leve di misdì dal mâr Muart fint al ricès di Aqabe.
  • 5,4 - I fîs di Bean a jerin un trop di int ch’e leve ator rafant; a torseonavin a misdì di Gjeric.
  • 5,6 - I amonits o fîs di Amon a jerin a stâ là che cumò e je Amman, la capitâl de Gjordanie. A saltavin fûr di Lot e di une sô fie (Gjen 19,30).
  • 5,15 - Tolemaide, Tîr e Sidon a jerin citâts de cueste fenicie, une vore innomenadis te antichitât. Tolemaide, che prime le clamavin Aco (Jd 1,31), e veve vût il non di Tolomeu II dal 261 p.d.C. In chê volte des Crosadis i àn tramudât il non in S. Zuan di Acri.
  • 5,25 - Nabateus: int di riunde arabe o aramaiche. Tal GT la lôr paronance e rivave fint a Damasc, cuntun lôr re (cfr. 2 Cor 11,32). A vevin in man ducj i trafics.
  • 5,42 - Chescj scrituriscj no son i dotôrs de leç ch’al fevele dispès ancje il vanzeli, ma funzionaris cun incarichis tant civîls (Es 5,6-19) che militârs (Dt 20,5).
  • 5,48 - Passâ a pît: passâ cence fermâsi e cence dâ dam ni a lis citâts ni ai cjamps.
  • 5,52 - La grande planure e je la concje dal Gjordan, a un 25 km a misdì di Tiberiade. Te carovane and jere ancje civîi, cun viei, feminis e fruts, ch’a restavin indaûr in chel viaç cussì lunc e intrigât.
  • 5,59 - Gorgje, il gjenerâl sirian che Lisie al veve mandât in Palestine. Al veve cjapade une buine scopule a Emaus (4,1-22).
Cjapitui: